Pon Staszic i górole

10 sierpnia 2007
Owczarek

Od wielu roków w kozde lato wynajmuje u nos pokój jeden profesor z Ujotu. Barzo lubie, kie przyjezdzo ku nom, bo zawse, kie przyjezdzo, to przywozi ze sobom rózne pikne ksiązki, i to nie tylko takie zwycajne, casem som to prowdziwe skarby, ftóre ino w specjalnyk antykwariatak mozno zdobyć. Na przykład tego lata pon profesor przyjechoł z „Rocznikami Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk”, a dokładnie z ik ósmym tomem. Na mój dusiu! Wiecie ze ftórego roku ten tom był? Z 1812! I taki pikny zabytek w mojej chałupie zagościł! No to nie było mowy, cobyk nie zakrodł sie do pokoju wynajmowanego przez profesora i nie spróbowoł do tyk „Roczników” zajrzeć. No i zajrzołek, kie ik właściciel na wyciecke do zamku czorsztyńskiego sie wybroł.

Jaz łapa mi drzała, kie przewracołek kartki, bo i tak juz zębem casu były zniscone, więc trza było uwazać, coby dodatkowo nie zniscył ik owcarkowy pazur. Jesce bardziej ta łapa mi zadrzała, kie uwidziołek, ze jest tamok … pikny górski artykuł! Naprowde! I to nie byle fto go wyryktowoł, ino sam pon Staszic! Był to artykuł pod tytułem: „Rozprawa o Krapaku Wielkim”.

Wiecie w ogóle, co to takiego ten Krapak Wielki? Jak nie wiecie, to wom podpowiem: to taki hyrny wierch, co dzisiok nojduje sie po słowackiej stronie Tater. Pon Staszic osobiście na tym wierchu stanął, ino nie wiem dokładnie kie, bo jedni pisom, ze wlozł tam 21 sierpnia 1805 rocku, a zloł dopiero następnego dnia, inksi pisom, ze to było OKOŁO 1805 roku, a inksi jesce inkse daty podajom. No w kozdym rozie wiadomo telo, ze ponad 200 roków temu pon Staszic tamok wlozł i jak na tamte casy było to wycyn nie gorsy niz dzisiejse dokonania pona Krzysztofa Wielickiego.

Cy teroz juz wiecie, co to za wierch? Jeśli nadal nie wiecie, to dom wom drugom podpowiedź: dzisiok mozno tamok dojechać kolejkom linowom. No i teroz, jeśli zabocyliście, co pedziołek w pierwsej podpowiedzi – ze ten wierch jest po słowackiej stronie – to pewnie odpowiedzieliście: Kasprowy. Zło odpowiedź! Ale jeśli nie zabocyliście, to odpowiedzieliście: Łomnica. Barzo dobrze! Brawo! Syćka, co dobrze odpowiedzieli, dostajom w nagrode po oscypku od mojego bacy. Syćka, co źle odpowiedzieli, dostajom nagrode pociesenia: tyz po oscypku od mojego bacy.

No więc biere sie jo za cytanie tej „Rozprawy”. Cytom, pikne obrazki oglądom, bo obrazki tyz tamok som Nie ino o Krapaku-Łomnicy pon Staszic tamok napisoł, ale w ogóle o górak nasyk. I o górolak tyz, jak fcecie, to posłuchojcie:

Powszechnie Polscy górale w Bieskidach, w Biesczadach, w Tatrach, i w całych Pokuckich górach, są weseli, żywi, i strasznie zuchwali. Wszystkich zewnętrzny skład ciała przystoyny, wzrost wysoki, zręczność nadzwyczayna. Wszystkie ich zmysły bystre. Wewnątrz władze umysłowe bardzo udolne Żywość namiętności bez porównania, od mieszkańców równin, więcey porywcza i dzielnieysza. Są popędliwi, mściwi, i lubieżni, ale zarazem odważni, otwarci, rzetelni, i gościnni.*

Tacy byli górole 200 roków temu. No i jak? Zmienili sie cosik od tamtyk casów cy nic sie nie zmienili? Chyba nie muse godać, bo to juz pewnie sami piknie ocenić umiecie. Hau!

***

P.S.1. Momy dzisiok Plumbumeckowom rocnice ślubu. No to zdrowie Plumbumecki! I pona Plumbumeckowego ocywiście tyz! 🙂

P.S.2. I zdrowie nowyk gości nasej budy wypić jesce trza: Lenecki i Zeenecka! 🙂 🙂

P.S.3. A niebawem, moi ostomili, jo ide znowu na hole. Ze trzy tyźnie bede tamok siedzioł. Mom nadzieje, ze od casu do casu dom rade zejść do wsi i jakisi nowy wpis podrzucić, ale jaz do pocątku września racej niecęsto do komputra bede zasiadoł. Ino piknie pytom, cobyście bocyli, ze:

a) 29 sierpnia som urodziny Anecki; Anecko, być moze w tym dniu mnie tutok nie bedzie, ale nawet kie bede na holi, to i tak bede pił Twoje zdrowie 🙂

b) 1 września jest Dzień Budy, w tym dniu syćka swoje zdrowie mozemy pić, więc i jo – bez względu na to, cy bede wte we wsi cy na holi – bede pił zdrowie syćkik gości budy i swoje własne 🙂

* S. Staszic, Rozprawa o Krapaku Wielkim, „Roczniki Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk” 1812, t 8, s. … eee … wyboccie, ale zabocyłek strone se zapisać 😳