Pon, ftóry zadowolił syćkik

19 października 2007
Owczarek

Godołek wom, ze momy u siebie turyste z Trójmiasta? Godołek. No to teroz powiem wom, co ten turysta robił ostatniej nocy. Śmioł sie. Sakramencko sie śmioł. Późno juz było, w całej chałupie światła pogasły, ino w jego pokoju dalej sie świeciło. No i nagle rozległo sie z tego jego pokoju głośne: Hahaha! Hahahaha! Haha!

Baca z gaździnom juz spali, a tutok ten śmiech ik obudził. Baca naciągnął na usy poduske i fcioł spać dalej, ale gaździna wartko mu te poduske zabrała i pedziała:
– Ojciec. Moze ponu cosi sie stało?
– E, co by miało stać? – spytoł baca.
– No, nie wiem, moze ducha uwidzioł? Cemu tak śmieje sie w środku nocy?
– Hahahahaha! – znowu sie zaśmioł turysta.
– No przecie kieby uwidzioł ducha, to by krzycoł, a nie śmioł sie.
– To zalezy, mój stryk, kie sie cegoś boł, to ze strachu zawse śmioł sie zamiast krzyceć.
– Hahahaha! – turysta zaśmioł sie po roz kolejny.
– Słysys, ojciec? – Gaździna była prowdziwie zatroskano. – Moze trza iść ponu pomóc?
– E, doj spokój, matka – pedzioł baca. – Godom ci, ze ponu ino śpas sie przybocył.
ŁUBUDUM!!! – rozległo sie nagle, jaz chyba cało chałupa sie zatrzęsła.
– Na mój dusiu! Pon zemdloł! Uwidzioł ducha i zemdloł ze strachu! – przeraziła sie gaździna. – Lece na pomoc!
– Pockoj, matka, jo polece na pomoc – Baca boł sie o gaździne i nie fcioł, coby sła na spotkanie z duchem. – A ty dzwoń do księdza probosca. Jeśli jo se nie poradze z duchem, to w nasej wsi ino probosc moze se poradzić.

Baca wbiegł po schodak na piętro. Zapukoł do pokoju, we ftórym turysta siedzioł. Drzwi sie otworzyły. Zodnego ducha baca nie uwidzioł. W progu stoł ino turysta, ftóry w jednej ręce trzymoł maluśkom ksiązecke, a drugom rozcieroł se rzyć.
– Syćko w porządku, panocku? – spytoł baca.
– W porządku – pedzioł turysta, kapecke zdziwiony, cemu baca go pyto, cy syćko w porządku.
– To całe scynście – pedzioł baca. – Bo kie ten śmiech nos obudził…
– Ach! – zawołoł turysta i straśnie sie zmiesoł. – Nie zwróciłem uwagi, że już tak późno. Najmocniej przepraszam, że obudziłem was.
– E, nic nie skodzi, panocku, nic nie skodzi – Baca machnął rękom. – Dobrze ze nic sie wom nie stało, bo kie nagle tak głośno w chałupie hukło…
– A, tak – przerwoł bacy turysta. – Tak strasznie się śmiałem, ze w pewnym momencie sturlałem się z łóżka na podłogę.
– No, tak myślołek, ze jakisi śpas musioł sie wom przybocyć – pedzioł baca.
– Niezupełnie „śpas” – sprostowoł turysta. – Czytałem taką książeczkę, którą kupiłem w schronisku na Klimczoku… Najlepiej, baco, sami przeczytajcie.
Turysta przez kwile kartkowoł ksiązecke, w końcu nolozł to, cego sukoł i pokazoł bacy, ka mo zacąć cytać. Baca wziął ksiązecke do ręki.
– Hahaha! – roześmioł sie nagle. – Hahaha! Hahaha! Na mój dusicku!

Po kwili przybiegła gaździna. W ręce trzymała wałek.
– Matka – odezwoł sie baca. – Mozes nie dzwonić do probosca.
– Juz dzwoniłak, ale probosca nimo, do Ludźmierza pojechoł i wróci jutro – pedziała gaździna. – Telefon odebroł wikary, ale jego wolałak do walki z duchem nie wzywać, bo wikary to przecie prawie dzieciak. Namascony, ale dzieciak. Lepiej sama przy pomocy wałka rozprawić sie z duchem spróbuje.
– Z wałkiem na ducha? – zdziwił sie baca.
– Skropiłak wałek wodom święconom – pedziała gaździna. – Zwykłym wałkiem ducha nie pokonom, ale skropionym wodom święconom nojgorsego diaska przepędze!
– Niewozne – pedzioł baca. – Zodnyk duchów, ani inksyk diasków tutok nimo. Jest ino tako ksiązecka. Sama se, matka, pocytoj.
Baca przekazoł ksiązecke gaździnie i pokazoł jej to samo miejsce w tekście, ftóre przed kwileckom pokazoł mu turysta. Gaździna odłozyła wałek na półecke i oddała sie lekturze. Zaroz i jom śmiech chycił:
– Hahaha! Haha! O, Jezusicku! Co ten chłop wypisuje! Hahahahahahaha! Haha! Haha! Fto w ogóle cosik takiego wydoł?
– Tego nie wiem – pedzioł turysta. – Przejrzałem książeczkę dokładnie, ale wydawcy nie znalazłem.
– Moze autor fcioł być jakimsi góralskim wiescem? – zastanawiała sie gaździna.
– Moze fcioł – pedzioł baca – ale wysło mu…
Baca nie dokońcył, ino znowu zacął sie śmiać.
– Wyszło to, co wyszło – dokońcył za bace turysta tyz sie śmiejąc.
Wreście syćka sie wyśmiali i posli spać.

A rano przysła ku nom Janiela. I od rozu spytała gaździny:
– A co u wos w nocy tak wesoło było?
– To juz wies o tym? – spytała gaździna.
– Cało wieś juz wie – odpowiedziała Janiela.
Gaździna wcale sie nie zdziwiła. Wiadomo, ze we wsi to syćka o syćkik syćko wiedzom.
– Ksiązecke cytałak, była sakramencko śmiesno – pedziała gaździna.
– To jo tyz fce pocytać i sie pośmiać – pedziała Janiela.
– No to pockoj kwile – odrzekła gaździna.
Posła na piętro, popytała turyste o pozycenie ksiązecki, turysta sie zgodził, no i zaroz gaździna na dół z ksiązeckom wróciła. Janiela zacęła cytać. Ale wcale sie nie śmiała. Zamiast sie śmiać, kiwała głowom ze zrozumieniem i mrucała pod nosem:
– Słusnie. Tak, tak, słusnie, barzo słusnie. Pikno ksiązka! Jakisi prowdziwy mędrol napisać jom musioł!
Gaździna ino uśmiechnęła sie i głowom pokrynciła.
– Krzesno, a mogłabyk od wos te ksiązecke pozycyć? – spytała Janiela.
Od rozu gaździna nie mogła na to pytanie odpowiedzieć. Posła spytać turysty. Turysta pedzioł, ze on juz te ksiązecke przecytoł i jeśli Janiela fce, niek se biere na własność. Ale Janiela była scynśliwo! Zakwycono chyciła ksiązecke i zaroz do sołtysa poleciała. Sołtys przecytoł wskazane przez Janiele stronicki i zgodził sie z Janielom, ze to barzo pikno ksiązka. Wpodł nawet na pewien pomysł. Postanowił póść do Felka znad młaki, co to jest najbogatsy we wsi i namówić go, coby sprowadził do wsi więcej egzemplorzy.
– Bedziemy rozdawać je nasym i turystom! – pedzioł sołtys. – To bedzie pikno promocja nasej wsi, kie takie pikne ksiązecki bedziemy rozdawać. Trza ino namówić Felka, coby te akcje zasponsorowoł.
– Felka? Cięzko bedzie – stwierdziła Janiela.
– Bedzie cięzko, ale co skodzi spróbować?

Sołtys tak był zakwycony swoim pomysłem, ze nie przejmowoł sie tym, ze łatwiej naucyć dunajeckie pstrągi zyć bez wody niz namówić Felka, coby wydoł choć złotówke na zasponsorowanie cegokolwiek. Janiela zgodziła sie oddać ksiązecke sołtysowi. No i sołtys raźno ku Felkowej chałupie rusył.

Cy godołek wom, ze jo z ciekawości posłek za Janielom jaz do tego sołtysa? Chyba nie. No to godom teroz. A kie sołtys rusył ku Felkowi, jo posłek za nim. Coroz bardziej dręcylo mnie pytanie, co jest w tej sakramenckiej ksiązecce? Wyprzedziłek sołtysa i zastąpiłek mu droge.
– Uciekoj, kundlu! – burknął sołtys.
– Wrrrr, hauu-hau!!! – odpowiedziołek, co znacy po ludzku: „To ty uciekoj!” Zrozumioł! Słowo wom doje, ze zrozumioł! Bo zacął uciekać! A uciekając wypuścił te ksiązecke z ręki. O to mi chodziło. Chyciłek ksiązecke w zęby i posłek z niom do lasu, coby se spokojnie przecytać. Okazało sie, ze jest to taki napisany wiersem zbiór gawęd częstochowsko-góralskik, to znacy częstochowskie som rymy, a tematyka jest góralsko, casem tyz politycno. Pon, co to napisoł, nazywo sie Zygmunt Wandzel. I fcecie wiedzieć, co on o sytuacji w nasym kraju gwarzy? Posłuchojcie.

Solidarnośc źle zrobiła
ze komuchów łostawiła
Walynsa wsparł
lewom noge
Jo pokwolic
to niy moge
Ubecja się utrwaliła
Na majątku owłascyła
Cyrwone ksionzki wyrzucili
A ciekowe załatwili
Ze komuchy
piniondz miały
Nazwy partii
pozmieniały
Ludzie tego nie poimujom
niy wiedzom na co głosują
Po tym platforma
powstała
Tyz piniondze
lewe miała
Towarzysz Olechowski
jom spłodził
A my wiymy
skond pochodził
[…]
Taki Lis w Polsacie
smrodzi
I Platformie
w dupe wchodzi
Kaczozercy w TFE-mie
choc szkalujom ni niy zmianie………..
[…]
Komuniści aferzyści
w pory srali
Jak bliźnioki
wygrywali
Wtóruje im Prusak
Tusk
Nie rozumiy
bo jy kluski
A Kacory się
niy srajom
Aferzystów
rozlicajom
[…]
Logikom jest
PiS poparty
Grajom jasno
w otwarte karty
Jakbyk młodsy
dzisiok był
To byk cłonkiym
PiS-u był*

Oto słowa, jakimi pon Wandzel dokonoł w mojej wsi rzecy niezwykłej: zadowolił i zwolenników PiS-u, i przeciwników. Tyk pierwsyk pokrzepił, tyk drugik sakramencko rozśmiesył. Jo sie domyślom, ze rozśmiesać przeciwników PiS-u to on racej nie zamierzoł – ale rozśmiesył, piknie poprawił im humor, naryktowoł im więcej endorfin niz wynosi minimalno tyźniowo potrzebno dlo zdrowia dawka. I za to trza pona Wandzla pokwolić. Hau!

P.S. A my tutok w nasej budzie powód do zadowolenia momy tyz. Dwójka nowyk gości nom przybyła: Anecka Kalejtecka i Rysardzicek. Powitać piknie! 🙂 🙂

* Z. Wandzel, Zyje ale co to za zycie, Szczyrk 2007, s. 93-97.