Se

16 maja 2009
Owczarek

Kiesik w Owcarkówce była juz mowa o tym, ze na stronak internetowyk Ujotu mozno noleźć Wydział Polonistyki, a na tym wydziale – piknom Poradnie Językowom. Jako pierwso zbocowała o tym chyba Gosicka 20 stycnia 2008 rocku o godzinie 23.02. No i kie ftosi fce godać i pisać w duchu poprawności polonistycnej, a z jakimsi słowem mo kłopot, to piknie moze o pomoc ku tej Poradni sie zwrócić. A najciekawse pytania do internetu trafiajom wroz z odpowiedziami napisanymi przez pona profesora Skarżyńskiego. I być moze inksyk profesorów tyz, ale tego jesce nie wiem, bo syćkiego tamok jesce nie przecytołek. I jo w tej Poradni nolozłek takie pytanie na przykład:

Dzień dobry! Będąc w sobotę na spotkaniu ze starymi wiarusami i omawiając temat wpadek dziennikarskich (w szczególności p. Szaranowicza) usłyszałam, iż p. Miodek dając odczyt w telewizji nt. poprawnej polszczyzny przyznał, iż poprawny jest zwrot sobie i se. Mocno tym zdziwiona, proszę Pana o odpowiedź. Mówię Zrób sobie, nie zaś Zrób se?
Z poważaniem. J.*

Cóz, se to jest barzo pikne góralskie słowo. Ale góralskie, nie ceprowskie! Tak mi sie przynajmniej do tej pory wydawało. Dlotego pewien byłek, ze odpowiedź bedzie tako:

Ostomiło Poni J., jeśli ftosi pedzioł, ze pon Miodek pedzioł, ze słowo se jest poprawne, to jo w całym swym naukowym zywobyciu więksej bździny nie słysołek! Bo fto jak fto, ale pon profesor Miodek swój honor polonistycny mo i cegosi tak bzdurnego to by nawet na najstraśliwsyk torturak nie zgodził sie pedzieć! Do stu tysięcy imiesłowów przymiotnikowyk biernyk! Słowa se w nasym piknym języku nimo i nie bedzie! No chyba ze w gwarze, ale jo nie boce, coby ftórykolwiek z nasyk dziennikorzy (w scególności pon Szaranowicz) gwarom w telewizji godoł. Pytołek inksyk profesorów na Ujocie i oni tyz nie bocom. I studenci tyz nie. Tak więc jeśli jakisi dziennikorz (w scególności pon Szaranowicz) pedzioł se zamiast sobie, to powinien ze wstydu pod ziem sie zapaść i tamok godać do nornic i kretów, a nie do porządnyk ludzi. Haj.
Piknie pozdrawiom –
pon profesor Skarżyński**

A tymcasem, ostomili, odpowiedź Poradni była zupełnie inkso, niz jo sie tego spodziewołek. Była tako:

Szanowna Pani,
nie mogę odnosić się do tego, co prof. Miodek (czy ktokolwiek inny) powiedział lub czego nie powiedział, nie usłyszawszy tego osobiście, bo proszę tylko pomyśleć: pisze mi Pani, że na spotkaniu usłyszała Pani (od kogoś), że itd. Otóż ja odnoszę się tylko do tego, co sam słyszę, widzę lub czytam. Tak więc musiałbym usłyszeć ów kawałek pogadanki prof. Miodka, aby wiedzieć dokładnie co i jak (w jakim kontekście) zostało powiedziane.
Co się tyczy zaś samej formy celownika se, to jest ona zanotowana jako wariant sobie w „Gramatyce współczesnego języka polskiego”, tzw., akademickiej z 1984 r., ponieważ jest to gramatyka opisowa (a nie normatywna). W „Słowniku gramatycznym języka polskiego” Z. Saloniego et al., 2008 występuje także z kwalifikatorem potoczne niepoprawne. „Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN” pod red. A. Markowskiego (dyplomatycznie?) nie zauważa tego wariantu, podobnie jak jego wcześniejsza wersja, „Nowy SPP PWN”. Co ciekawe, w „Praktycznym słowniku poprawnej polszczyzny nie tylko dla młodzieży”, który był swego rodzaju próbą NSPP (obecnie WSPP), wydanym w 1995 (potem chyba jeszcze przedruki) w haśle SOBIE jest: „(nie: se)”.
Owo usunięcie „nie: se” w obu dużych słownikach świadczyć może o zmianie poglądu w sprawie se, ale i o obawie przed „rewolucyjnymi” rozstrzygnięciami.
Osobiście nie zachwycam się owym skróconym wariantem se, ale jeśli ktoś tak wymawia w potocznych sytuacjach i w szybkim (allegro) tempie mówienia (stąd owa forma się bierze), to nie protestuję. Co innego w oficjalnej sytuacji komunikacyjnej, wymagającej wysokiej normy ortofonicznej. Zresztą nie jestem przekonany, czy gdy mówię szybko, sam tak czasem nie wymawiam. A Pani? Proszę pamiętać, że słuchając siebie „od środka”, słyszymy nieco inaczej, niż słyszą nas nasi odbiorcy.
Pozdrawiam serdecznie –
prof. dr hab. Mirosław Skarżyński***

Na mój dusiu! Tego to jo nie wiedziołek, ze słowo se jest takie niezwykłe! Tak niezwykłe, ze nawet pon profesor Ujotu, choć sie nim osobiście nie zakwyco, to jednak nie moze wyklucyć, ze go uzywo! I tak niezwykłe, ze ten sam pon profesor nimo stuprocentowej pewności, cy jest ono poprawne cy nie! Tak w ogóle to kwoła temu profesorowi Skarżyńskiemu, ze przyznoł sie do swoik wątpliwości! Bo som takie profesory – i nie-profesory tyz – co to udajom, ze wiedzom syćko. A jeśli rzecywiście inksi filologowie polscy wolom trzymać sie od tego se z dala, bo bojom sie wyjść na głuptoków, to tym więkso kwoła ponu Skarżyńskiemu sie nalezy – za to, ze sie nie boi!

A jo – kruca – myślołek, ze z tym słowem w języku ceprowskim to tako prosto sprawa! No bo Łord podkreślo mi je na cyrwono. Kie przyjezdzające pod Turbacz dzieci ceprów-inteligentów powiedzom: se, to te cepry-inteligenty zaroz je poprawiajom i poucajom, ze trza mówić: sobie. Tak samo w nasej wiejskiej skole poni naucycielka poprawio wnuki mojego bacy i mojej gaździny. A teroz – widze, ze to wcale nie jest takie pewne, cy rzecywiście se nojduje sie w siufladce z napisem: SŁOWA NIEPOPRAWNE. Cy jest w siufladce SŁOWA POPRAWNE – to tyz nie jest pewne. W ogóle nie wiadomo, cy ono w jakiejkolwiek siufladce sie mieści! A moze siedzi okrakiem na obu naroz?

Heeej! Som takie rzecy, co to sie filozofom nie śniły. Som takie zjawiska, ftóryk najstorsi górole nie bocom. I som – jak widać – takie słowa, o ftóryk nawet poloniści nie wiedzom, cy mozno ik uzywać cy nie. Hau!

P.S.1. A dzisiok jest okazja po temu, coby weselić sie piknie. Bo Jędrzejeckowe imieniny bedziemy mieli. Zdrowie Jędrzejecka! 😀

P.S.2. W poniedziałek tyz piknie weselić sie bedziemy mogli: z powodu urodzin PonioBlejkKocickowyk, Heleneckowyk i Misieckowyk. Zdrowie Poni BlejKocickowej, Helenecki i Misiecka! 😀

P.S.3. Zaś pod kawowym wpisem nolozłek nowego gościa Owcarkówki – KawaNastrójPoprawiecka. Powitać piknie! Wprowdzie tutok w budzie do picia to jo mom głównie Smadnego, ba kieby dobrze posukać, to pikno kawa tyz sie nojdzie 😀

* http://poradnia.polonistyka.uj.edu.pl/?modul=17
** Ibidem. To znacy… byłoby ibidem, kieby było 😀
*** Ale teroz to juz naprowde ibidem 😀