Kany chodzić po Tatrak?

Jakimi ślakami najlepiej wędrować po Tatrak? A to zalezy, kany swojom wędrówke zacynocie. Kie jesteście w Dolinie Chochołowskiej, to mozecie wybrać sie do Doliny Iwaniackiej abo Ściezkom nad Reglami ku Lejowej, ale lepiej hipnąć na Grzesia abo na Rakoń. Kie jesteście w Dolinie Kościeliskiej, to mozecie póść ku Jaskini Mroźnej abo nad Smreczyński Staw, ale lepiej – ku Polanie na Stołak abo ku Jaskini Mylnej. Z kolei kie nojdujecie sie pod Murowańcem, to mozecie wspiąć sie na Granaty abo Kościelec, ale lepiej póść na Kasprowy Wierch.

Teroz pewnie, ostomili, ocekujecie ode mnie, cobyk jo te swoje rady jakosi uzasadnił? No to juz uzasadniom. Otóz jo… muse sie przyznać wom w tajemnicy, ze… znów wykrodłek jednemu turyście kwartalnik „Tatry”. Tym rozem najnowsy, trzeci numer. A tamok nolozłek artykuł pona Macieja Bajgrowicza o Stanisławie Szporze, co to był profesorem na Politechnice Gdańskiej. No i ten pon Stanisław Szpor, chociaz profesorowoł w Gdańsku, to ciągle jeździł na drugi koniec Polski, ku Tatrom. Tamok zaś chodził se i poziroł na pikne limby, ale nie ino po to, coby je podziwiać, ba tyz po to, coby sukać na nik śladów uderzeń piorunów. A kie ino taki ślad nolozł, to zaroz swojom aparature naukowom wyciągoł i badoł go piknie. I wiecie do cego ten pon profesor doseł? Ano do tego, ze w Tatrak pioruny duzo cynściej uderzajom w zboca opadające ku zachodowi niz w te, co opadajom ku wschodowi. Do sie to wyjaśnić? Pewnie ze sie do! Posłuchojcie:

Wpływ kierunku opadania zboczy i dolin można wyjaśnić mechanizmami przemieszczania się i rozbudowywania chmur burzowych. Burze frontowe przychodzą w Polsce najczęściej z zachodu, z południowego zachodu i z północnego zachodu. Napotykane przez nie zbocza lub doliny opadające ku zachodowi powodują, że masy powietrza podnoszą się. Wynika stąd silniejsze obniżanie temperatury, które zwiększa skraplanie pary wodnej i tworzenie ziaren lodu i płatków śniegu. W ten sposób chmura burzowa jest wzmacniana nad terenami opadającymi ku zachodowi, południowemu zachodowi i północnemu zachodowi.
Rolę kierunku opadania terenu można też wyjaśnić mechanizmem burz termicznych. Burze te tworzą się najczęściej po południu i wieczorem. Powoduje je nagrzewanie przez słońce wilgotnej ziemi. Woda zawarta w ziemi paruje i podnosi się z masami powietrza. Wynika stąd skraplanie i zamarzanie wody, powstaje chmura burzowa. Po południu słońce nagrzewa najsilniej zbocza i doliny opadające ku południowemu zachodowi. W miejscach tych można więc przewidywać szczególnie częste i szczególnie silne burze termiczne.*

No to teroz juz wiecie, cemu jo wom radze, cobyście posli racej na Grzesia niz Dolinom Iwaniackom, racej na Polane Stoły niz do Mroźnej, a spod Murowańca racej na Kasprowy niz na Granaty? Bo te ślaki, ftóre jo wom bardziej polecom, prowadzom zbocami opadającymi ku wschodowi, a te, ftóre mniej polecom – prowadzom zbocami opadającymi ku zachodowi. Jo ocywiście chodzenia tymi drugimi zbocami wcale nie odradzom. Nimom sumienia odradzać, bo przecie w takiej Dolinie Iwaniackiej cy na ślaku ku Jaskini Mroźnej tyz jest piknie! Sam byk zreśtom syćkie zachodnie zboca w Tatrak przewędrowoł z równie wielkom chęciom jako syćkie wschodnie. Ale moze zdarzy sie tak, ze teroz ftosi, fto przecytoł mój wpis, zacnie sie zastanawiać, kany póść na wyciecke w Tatry i wybiere te trase, ka rzadziej pioruny uderzajom? I moze kie juz ten ftosi zapuści sie w trase, to nadciągnie nagle straśliwo burza? I moze dzięki temu – i tylko dzięki temu – ze wybroł bezpiecniejsy ślak, piorun go nie praśnie? Heeej! Kieby tak sie stało, to oznacałoby, ze tym wpisem ocaliłek jakiemuś turyście zycie. A jo barzo lubie ludziom zycie ratować. Tak więc ryktując właśnie taki, a nie inksy wpis, zrobiłek po prostu to, co lubie. Hau!

P.S. A w Owcarkówce pojawili sie nowi goście – Kecajecek i Zamecek. No to piknie ik powitojmy i dojmy im do jedzenia i picia syćko to, co momy w budzie dobrego. Haj! 😀

* M. Bajgrowicz, Tatrzańskie badania piorunowe. Grom z jasnego nieba, „Tatry” 2009, nr 3 (29), s. 60.